وینسنت جیمز هوپر، استادتمام رشته اقتصاد دانشکده مدیریت جهانی در دوبی، با ارسال مقاله‌ای اختصاصی به ایرنا، به بررسی جایگاه و چشم‌انداز توسعه بندر چابهار در ایران پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:

ایران و هند قراردادی ۱۰‌ساله امضا کرده‌اند که بر اساس آن، شرکت بنادر بین‌المللی هند (IPGL) بندر چابهار را توسعه خواهد داد تا امکان ترانزیت محصولات هندی از طریق ایران به افغانستان و آسیای میانه فراهم شود. این شرکت هندی، از سال ۲۰۱۶ تاکنون ۸۵ میلیون دلار در چابهار سرمایه‌گذاری کرده، هرچند تاخیر در ساخت راه‌آهن چابهار – زاهدان، پیشرفت کارها را با کندی مواجه کرده است. اما حالا قرارداد جدید، میزان سرمایه‌گذاری را تا ۳۷۰ میلیون دلار افزایش خواهد داد.

بندر چابهار، واقع در جنوب شرقی ایران، برای تهران، دهلی نو و کابل اهمیت راهبردی دارد و به عنوان یکی از محورهایی عمل می‌کند که برنامه‌های اقتصادی و ژئوپلتیکی این کشورها را تسهیل خواهد کرد. توسعه چابهار، همچنین با وجود چالش‌هایی که تحریم‌های آمریکا ایجاد می‌کند، نشانه تعهد این سه کشور به گسترش ارتباطات و اقتصاد منطقه‌ای است.

منافع راهبردی و اقتصادی هند

چابهار برای هند، دروازه‌ای به‌ سوی افغانستان و آسیای میانه است؛ زیرا به عبور از پاکستان که به لحاظ ژئوپلتیکی برای دهلی مسدود است، نیازی ندارد. مسیر ایران، نه‌تنها روابط بازرگانی و اقتصادی هند با افغانستان را گسترش خواهد داد، بلکه دسترسی تجاری به کشورهای هم‌مرز در آسیای مرکزی را هم امکان‌پذیر خواهد کرد. همچنین با در نظر گرفتن اینکه چینی‌ها در حال ساخت راه‌گذر اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) و توسعه بندر گوادر در آن کشور هستند، مسیر ایران، به هند امکان رقابت با چین را هم خواهد داد.

افزون بر این، چابهار با ایجاد زیرساخت برای ترانزیت نفت ایران و منابع انرژی آسیای میانه، به امنیت انرژی در هندوستان کمک خواهد کرد. در واقع، چابهار به دهلی امکان می‌دهد که مسیرهای واردات نفت خود را تنوع ببخشد و به مسیرهای سنتی که ممکن است دستخوش تنش‌های ژئوپلتیک بشوند، وابسته نباشد.

توسعه اقتصادی و قدرت راهبردی ایران

چابهار برای ایران و به‌ویژه برای مناطق جنوب شرقی این کشور، یک ظرفیت اقتصادی محسوب می‌شود. هدف از توسعه این بندر، افزایش بازرگانی و تقویت اقتصاد مقاومتی در مواجهه با تحریم‌ها است. علاوه بر این، چابهار یکی از کانون‌های راه‌گذر بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) خواهد بود که می‌تواند با اتصال اروپا و روسیه به هند، نقش ایران در شبکه تجارت جهانی را پررنگ‌تر کند.

این بندر، همچنین می‌تواند ابزاری برای کاهش تاثیر تحریم‌ها باشد. چابهار با تسهیل بازرگانی میان شریکان منطقه‌ای و کاهش وابستگی به مسیرهایی که می‌توانند تحت تاثیر تحریم‌ها قرار بگیرند، به ایران کمک می‌کند که فعالیت‌های پایدار اقتصادی داشته باشد و با وجود فشارهای خارجی، اهداف اقتصادی خود را دنبال کند.

ریسمان نجات افغانستان

چابهار برای افغانستان به عنوان کشوری محصور در خشکی، یک گزینه برای بازرگانی بدون وابستگی به بندرهای پاکستان ارائه می‌کند و این موضوع، بسیار مهم است؛ زیرا هزینه ترانزیت را کاهش خواهد داد و فرصت‌های اقتصادی تازه‌ای را فراهم خواهد آورد. دسترسی بهتر به بازارهای جهانی از طریق چابهار، می‌تواند صادرات و واردات را برای این کشور آسان کند و محرک توسعه اقتصادی در این کشور باشد.

از سوی دیگر، ارتباط تجاری گسترده از طریق چابهار می‌تواند با درهم‌تنیدگی اقتصادی و همکاری میان افغانستان، ایران و هند، به ثبات منطقه‌ای نیز کمک فراوان کند. این به‌هم‌پیوستگی در مقیاس بزرگتر برای ثبات و توسعه سراسر منطقه ثمربخش خواهد بود.

مشعل اتحاد در منطقه

چابهار چیزی بیش از یک بندر است و آن را باید نماد یکپارچگی و همکاری منطقه‌ای دانست. این بندر، اهدافِ اقتصادی و راهبردهای ژئوپلتیک هند، ایران و افغانستان را یکجا دارد و توازنی هم با نفوذ راهبردی چین و پاکستان ایجاد می‌کند. تعهدی که به تکمیل پروژه چابهار علیرغم چالش‌ ناشی از تحریم‌ آمریکا دیده می‌شود، نشانۀ عزم کشورهای شریک برای رسیدن به مقاومت اقتصادی و خودکفایی از طریق شراکت و کاربرد جاده‌های متنوع است.

مهار تحریم‌های آمریکا

با وجود تحریم‌های آمریکا علیه ایران، هند موفق شده است با مذاکره و استفاده از ساز و کارهای ویژه، به توسعه چابهار ادامه دهد. اهمیت این بندر در ایجاد ثبات و توسعۀ منطقه‌ای در کنار ظرفیتی که برای ایجاد موازنه با دیگر عوامل تاثیرگذار راهبردی دارد، نقش حیاتی این گذرگاه را برجسته می‌کند. ایران، هند و افغانستان هم نشان داده‌اند که برای دست‌یابی به اهداف اقتصادی و ژئوپلتیک خود، عزمی راسخ دارند.

در پایان، باید گفت چابهار، گواه تاثیرمتقابل آرمان‌های اقتصادی و راهبردهای ژئوپلتیک بین جنوب آسیا و آسیای میانه است. این پدیده را باید نمادی از عزم کشورهای دخیل، در گسترش ارتباطات و رشد اقتصادی با وجود فشارهای بیرونی دانست که در نهایت، آن را به پروژه‌ای بسیار مهم در چشم‌انداز آینده منطقه و در گسترش صلح تبدیل خواهد کرد.